De schapensmokkel van Bolle Jan via de Duitse Doodendraad en andere lang vergeten ‘grens-gevallen’ komen op zondag, 17 december aan bod tijdens gegidste erfgoedtochten vanaf Natuurpunt Smeetshof, net op de grens tussen Bocholt en Weert.
Op de natuurrijke grens tussen Weert en Bocholt liggen op zeer korte afstand diverse, nagenoeg vergeten grensrelicten. Zoals de restanten van de voormalige Weertbeek, vanaf 1296 de levensader van de stad Weert. Voormalige smokkelcafés die in de nachtelijke uren veel heimelijk grensverkeer op de been brachten. Of de Bocholter Graven, een 600 jaar oud stelsel van grachten en landweren, aangelegd werd om een einde te maken aan de passage van rondtrekkend legervolk en grenstwisten tussen het Graafschap Loon en het AbdisdomThorn.
Schapensmokkel
Aanleiding voor deze erfgoedtochten door het grenslandschap van Smeetshof is de ´vergeten schapensmokkel’ van de legendarische Weerter peelpionier Bolle Jan. Verleden jaar vond een reconstructie van de onbekende, opzienbarende smokkel via de Doodendraad met 850 schapen plaats. In de Groote Oorlog 14-18 trekt de Weerter graanhandelaar en grootgrondbezitter Jan Hendriks, Bolle Jan net voor Kerst in 1916 naar het door de Duitsers bezet België. In het moeras, nabij Smeetshof steken ze de grens over. Voor deze passage met de schapen schakelen de Duitsers even de dodelijke 2000 volt uit van de Doodendraad. Zo werd de 357 km lange elektrische Duitse draadversperring tussen Aken en de Noordzee genoemd vanwege vele slachtoffers. De erfgoedtocht vanuit Smeetshof voert langs een deel van de, met een goed verhaal opmerkelijk goed beleefbare menselijke en natuurlijke sporen.
Met deze ‘biografie van een grenslandschap’ wordt de aandacht gevestigd op dit redelijk gaaf en gevarieerd ‘’doorgangsgebied’’ en de historische verbindingen tussen Bocholt en Weert. Het gaat daarbij om de spanning van de grens die hier nog goed zicht- en voelbaar is. Niet voor niets noemden smokkelaars dit gebied aan de grens ‘niemandsland´. Dat is nog altijd beleefbaar aan de markeringen, palen, borden, rechte lijnen. De grens tussen land en water, tussen hoog en laag. Besloten en open, veilig en onveilig.
Grenzen verlegd
Hier op de grens tussen de droge hei en de waterrijke moerassen zijn eeuwenlang de nodige grenzen getrokken, veranderd, overgestoken en verlegd. Door bewoners, handelaren en legers aan weerszijde van de streep. Vanwege het gemeenschappelijk gebruik van het hout, de turf, bloedzuigers en het heyen en weyen van vee. Vanwege het stromend water voor de Weerter grachten. Maar later ook om een einde te maken aan de wateroverlast en de vele gevallen van moeraskoorts. Maar vooral ook vanwege de mogelijkheden tot ruil en ‘handel’: de ‘kleine en de grote, georganiseerde smokkel’
Smokkel en ruil
Naast de historische spanning van de grens (2000 volt!) is er ook aandacht voor de conflicten en de vriendschappen die hier gevierd werden. Weinig mensen kennen nog de verhalen over de aanwezige grensrelicten in dit doorgangsgebied. Een ondoordringbaar moeras waar turfstekers, stropers, smokkelaars en vluchtelingen de paden en doorgangen als geen ander kenden. In de jaren twintig van de vorige eeuw was de boerderij, winkel en de uitspanning van Bij Fiel’ een veelvuldig bezochte plek. Door mensen die wat wilden ruilen en met smokkelwaar kwamen en gingen. Volgens sommigen was ‘bij Fiel of Cyrenaica, zoals de hier gelegerde Duitse soldaten het noemden’, aan de rand van het moerassig Wijffelterbroek ooit ‘het best lopend café van Bocholt’. De kleinzoon van ‘Fiel zal enkele ‘grensgevallen’ uit de doeken doen.
De erfgoedtochten vertrekken om 9.30 en 13.30 uur. Deelname gratis. Laarzen of waterdichte schoen is een must. Natuurpunt Smeetshof ligt aan de grens (Bocholterweg – Weerterweg).
Er zijn nog geen reacties geplaatst