Tijdreis: Sint Antoniusplein

De vergelijking van het oude en nieuwe straatbeeld is een mengeling van nostalgie, herinnering, spijt en herkenning. Voor deze aflevering van ‘Tijdreis’ ging onze vaste fotograaf Ton Frenken weer voor u op pad. Deze keer naar het Sint Antoniusplein. Alfons Bruekers nam een duik in het archief van de Stichting Geschiedschrijving Nederweert en leverde een oude foto en het bijbehorende verhaal.

Modieus
Hoewel het in sommige kringen in Nederweert tegenwoordig modieus is om het voorvoegsel ‘sint’ weg te laten, noemen we het beestje in deze rubriek bij zijn volledige naam: Sint Antoniusplein. Genoemd naar….. sint Antonius natuurlijk. Maar niet de bekende sint Antonius van Padua, de spirituele prediker uit de middeleeuwen, die vooral aanbeden werd bij verloren voorwerpen. Nee, het plein is genoemd naar onze eigen Nederweerter heilige, sint Antonius van Nederweert.

[image-comparator left=”https://www.nederweert24.nl/wp-content/uploads/2018/10/antoniusplein-oud.jpg” right=”https://www.nederweert24.nl/wp-content/uploads/2018/10/antoniusplein-nieuw.jpg” width=”100%” classes=”hover”][/image-comparator]

Misdaad
Antonius (zijn achternaam is niet overgeleverd) was één van de negentien martelaren van Gorcum. In 1572 werden daar zeventien priesters en twee leken gemarteld en vervolgens opgehangen in een turfschuur. Dat was een door de Hollandse watergeuzen onder supervisie van Willem van Oranje gepleegde oorlogsmisdaad. Weert en Nederweert waren in die tijd Spaans, dus in oorlog met Holland. In de moderne geschiedschrijving worden de geuzen geëerd als vrijheidsstrijders en grondleggers van de Nederlandse staat, maar daar zullen de Nederweertenaren in die tijd heel anders tegenaan hebben gekeken. Schrijvers van geschiedenisboeken staan altijd aan de goede kant…

Afgevoerd
Antonius was pater minderbroeder en geboortig van Rosveld. ‘Maar wel aan ónze kant van de gemeentegrens!’, zeggen de Nederweertenaren daar dan meteen altijd heel beslist bij. Als ware het een eigentijds hoteldebat tussen twee burgemeesters. In 1867 werd hij door de Paus heilig verklaard en nam zijn verering een grote vlucht. Niet veel later verscheen in Rosveld een St. Antoniuskapel, die bij de realisatie van industrieterrein Kampershoek in Boeket opnieuw werd opgebouwd. In onze tijd is Antonius van Nederweert, samen met vele andere kleine en fake-heiligen weer van de heiligenkalender afgevoerd. Maar het voorvoegsel sint mocht hij behouden.

Fanatiek
Toen het plein omstreeks 1955 werd gerealiseerd als onderdeel van het eerste grote na-oorlogse dorpsuitbreidingsplan, ging het Sint Antoniusplein heten. Ook de aanliggende nieuwe straten kregen heiligennamen met betekenis voor de regio, zoals de vernoemingen naar sint Lambertus en sint. Willibrordus (die de sanering van de heiligenkalender wel overleefden). Of genoemd naar fanatieke en ook niet al te malse katholieke priesters zoals bisschop Lindanus van Roermond, of pastoor Antonius van der Steen van Nederweert. Het waren in 1955 natuurlijk nog de dagen van het Rijke Roomse Leven.

Muziekkiosk
En dan die prachtige oude foto, uit de zeventiger jaren. De winkel van Frans Bekx, kantoorboekhandel Knapen-Jetten, de woning van koster Michel van Deursen en vele andere winkels en woningen aan weerszijden van het plein. Elk huis nog voorzien van een televisie-antennemast met keuze uit twee Nederlandse zenders. Midden op het plein stond ooit de gemeentelijke muziekkiosk, vervaardigd door de plaatselijke firma GBN. Die kiosk is al lang verdwenen maar in de loop van de jaren is er heel wat straatmeubilair en beplanting voor in de plaats gekomen en lijkt het plein wel bijna een park te zijn geworden. Met de naam Sint Antoniusplein als constante factor, inclusief het voorvoegsel ‘sint’.

Alfons Bruekers
Stichting Geschiedschrijving Nederweert