Zondagmiddag 3 oktober wordt de nieuwe brandweerkazerne aan de Smisserstraat officieel geopend en aansluitend zal tussen 14.00-17.00 een Open Dag plaatsvinden. De brandweer van Nederweert kent een boeiende geschiedenis zoals blijkt uit onderstaand artikel van Alfons Bruekers.
Brandweer Nederweert
Blikseminslag
De angst voor brand heeft er bij onze voorouders altijd goed in gezeten. Dat was niet zonder reden want tweemaal brandde de dorpskern van Nederweert tot de grond toe af. Dat gebeurde in februari 1592 en in juni 1659, steeds ten gevolge van blikseminslag in de kerktorenspits. Bliksemafleiders en brandverzekeringen waren er natuurlijk nog niet in die tijd. De jaartalankers 1659 in de straatgevel van ‘Bi-j Siem’ herinneren nog aan die grote ramp.
Door de dichte bebouwing en de strodaken was de Kerkstraat bovengemiddeld gevoelig voor brand. Het gemeentebestuur probeerde in de vorm van een brandreglement de risico’s te beteugelen. Zo moesten de bakovens voor het brood op gepaste afstand van de huizen staan. Bovendien was het streng verboden om tijdens het dorsen van koren open vuur te maken of een pijpje tabak te roken. Het feit dat reglementen vaak herhaald moesten worden bewijst dat het roken ook toen al erg (of nog) populair was.
Weinig fris
In de Kerkstraat waren twee gemeentelijke waterputten, die ook een functie hadden bij de brandbestrijding. Eén ervan lag voor de kerk en is nog steeds te bekijken. Verder was er nog de Weerterbeek, die liep vanaf het oude raadhuis tot aan de huidige Lindanusstraat en van daaruit naar Budschop. Deze waterloop lag in de Kerkstraat zélf, voor de huizen, die dus via een bruggetje toegankelijk waren. De plaatselijke brouwerijen, leerlooierijen en textielververijen hadden grote hoeveelheden water nodig. Dat betrokken ze rechtstreeks uit de beek. Maar diezelfde kleine industrieën gebruikten de beek ook voor de lozing van hun afvalwater, een vroege vorm van milieuverontreiniging. Een weinig frisse bedoening was het gevolg. Het was dan ook niet zonder reden dat de beek in de achttiende en negentiende eeuw in etappes verlegd werd van de straatzijde naar de achtergelegen percelen. Daar werd het bier overigens niet smakelijker van, maar de stank in de straat nam wel af.
Klimaatverandering
Behalve milieuverontreiniging is ook klimaatverandering van alle tijden. Het derde kwart van de achttiende eeuw werd gekenmerkt door extreme weersomstandigheden. In de jaren zestig van die eeuw waren de zomers erg droog en heet. Dat had tot gevolg dat gebeurde wat toen sinds mensenheugenis niet meer vertoond was: de Weerterbeek kwam droog te staan. Er waren wel vaker problemen geweest met de watertoestroom, maar dat was om andere redenen. Dan hadden ‘die van Weert’ (die stroomopwaarts woonden) de watertoevoer naar Nederweert afgesneden om het water van hun stadsgrachten op peil te houden of gewoon om hun buurgemeente te treiteren. Maar nu, rond 1760, was de klimaatverandering de oorzaak.
De gezamenlijke ‘naburen’ van de dorpskern van Nederweert wendden zich in september 1765 met een petitie tot het gemeentebestuur. Vrijwel alle hoofdbewoners van de Kerkstraat hadden ondertekend. Zij wezen er op dat door de aanhoudende periode van grote droogte de brandbestrijding in het dorp niet meer mogelijk was. De inwoners verzochten daarom over te gaan tot de aanleg van twee grote waterreservoirs waarmee de beschikbaarheid van bluswater verzekerd zou zijn. In 1766 besloot de magistraat dienovereenkomstig en werd geïnvesteerd in twee waterpoelen en ook in verbreding van de Weerterbeek.
Uitvinding
Dat hielp maar ten dele maar dat Nederweertenaren ideeënrijk zijn, bewijst de geschiedenis. Leonardus Mooren, een rentenierende oude geestelijke, woonde pal naast de kerk in het nog bestaande huis met gezwenkte gevel op de hoek van de Kapelaniestraat. In 1779 werd Mooren door het gemeentebestuur gehuldigd voor een uitvinding die hij had gedaan. De priester had namelijk in zijn washuis een enorm waterrijke put. Hij had een modulair systeem van aan elkaar te koppelen goten ontwikkeld. Daarmee kon dan een superlange transportleiding voor het watertransport van zijn huis naar de plek van de brand worden verzorgd. Althans, voor de Kerkstraat. Voor de rest van Nederweert en het buitengebied ging die vlieger natuurlijk niet op. Daar moest dan de gemeentelijke brandspuit te voet naar toe gereden worden. Hetgeen overigens altijd een soort van wedstrijd was, en de brandweerman die het eerst bij de brand arriveerde kreeg van het gemeentebestuur een royale premie.
Professioneel
In de negentiende eeuw werd de brandweer van Nederweert beter georganiseerd. Een paar honderd Nederweertenaren hebben sindsdien met hart en ziel als lid van de vrijwillige brandweer zich verdienstelijk gemaakt voor de gemeenschap. Niet zelden met grote dapperheid en soms met gevaar voor eigen leven. In het begin had dat nog een hoog ‘Daar komen de schutters’-gehalte, maar stilaan gebeurde dat steeds professioneler. Aanvankelijk werden brandspuit, emmers en ladders gestald in het raadhuis, later in een huisje links van de kerktoren, naast ‘Tjeu van Siem’. Naarmate de professionaliteit groeide, verbeterde ook de accomodatie. In 1884 kwam er een officieel brandspuitenhuis annex gevangenis. Dat stond op de hoek van de Brugstraat en Staat en was een fraai gebouw. Het werd later door het gemeentebestuur helaas afgebroken en alleen de grote ijzeren sleutel is nog bewaard gebleven.
In 1942 werd een nieuwe brandweerkazerne annex gemeentewerkplaats gebouwd aan de Bredeweg (het huidige scoutinggebouw ‘De Boelenbeem’) waar Mina en Truus Jonkers ongeveer 40 jaar lang als calamiteitentelefonistes onder alarmnummer 333 een spilfunctie vervulden. In 1972 volgde de verhuizing naar nieuwbouw aan de Gutjesweg in Budschop, die in etappes werd uitgebreid. Vanaf 2021 beschikt de Nederweerter brandweer over een strategisch gelegen kazerne op een zichtlocatie aan de Smisserstraat. Het fraaie plantsoen voor de nieuwe kazerne is nog steeds naamloos maar met veel sympathie uit de gemeenschap wordt daar druk over nagedacht.
Alfons Bruekers
Stichting Geschiedschrijving Nederweert
Er zijn nog geen reacties geplaatst