‘Dans krijgt een vaste plek in het onderwijs.’

De cultuurmeesters van RICK geven kunsteducatie de prominente plek die het op school verdient. Met op maat gesneden cultuuronderwijs halen zij het beste in het kind naar boven. We namen een kijkje op obs Molenakker in Weert, waar dans, muziek en theater voor alle leerlingen is ingebed in het lesprogramma. Leren wordt hierdoor leuker en krijgt bovendien meer betekenis.

RICK

Groepsleerkracht Yvonne Aldenzee zag onlangs met eigen ogen hoe cultuureducatie het verschil kan maken voor een kind. Tijdens de dansles van cultuurmeester Sophie kwam een stil en teruggetrokken meisje ineens uit haar schulp gekropen. “Ik zag haar zoals ik haar nog nooit had gezien. Ze straalde helemaal en danste de sterren van de hemel. Toen ze klaar was, kreeg ze van de klas een staande ovatie. Iedereen was diep onder de indruk van haar talent. En van het lef dat ze had getoond.”

We zijn te gast op obs Molenakker, waar cultuuronderwijs veel meer is dan een leuke afleiding tussen de zaakvakken door. Dans, muziek en theater zijn hier volwaardig onderdeel van JEELO, wat staat voor: Je Eigen LeefOmgeving. Een thematische manier van leren waarbij kinderen samen werken aan maatschappelijk relevante projecten en zo verbanden ontdekken tussen de leerstof en de wereld om hen heen. “Door creatieve experts in huis te halen, versterken we dat effect alleen maar en krijgt het leren veel meer betekenis”, zo licht juffrouw Yvonne toe.

Niets is gek
Cultuurmeester Sophie Everaerts van RICK ís die externe professional die op de basisschool in Molenakker kunst en wereldoriëntatie op geheel eigen wijze met elkaar verbindt. Haar rol als cultuurmeester: kunsteducatie verankeren binnen het onderwijs. Een speerpunt daarbij is de vorming van een cultuureducatiebeleid op school. In de winter van 2021 startte de ervaren danseres en creatieve docente met fysiek theater op de basisschool in Weert. Dit schooljaar introduceert ze dans in het lesprogramma voor alle leerlingen van groep 1 t/m 8. ‘Kan ik niet, wil ik niet, durf ik niet’, komt in het vocabulaire van juf Sophie niet voor. ‘We gaan het gewoon doen’, is haar motto. “Daarbij is niets gek”, onderstreept ze. Rond het JEELO-thema ‘Omgaan met elkaar’, dat als eerste blok op de agenda staat, leren de kinderen al dansend en springend om contact te maken met zichzelf en elkaar. “Het gaat niet om de danspasjes. Het sociale aspect staat centraal. Oog en respect hebben voor elkaar en elkaars verschillen. Maar ook: elkaar durven aan te raken. De kleintjes van de onderbouw laat ik bijvoorbeeld pizza’s op de rug bakken. Eerst lekker kneden, dan uitrollen, saus erop smeren, de kaas eroverheen strooien. En dan: elkaar opeten. Hilarisch!”

De coronatijd heeft ook in het onderwijs z’n sporen nagelaten. Veel kinderen zitten meer in hun hoofd dan in hun lichaam. Ze zijn berekenend en durven geen risico’s meer te nemen. “Daarom ben ik vorig jaar met ‘In-mijn-lijf-theater’, ofwel fysiek theater, begonnen. Heel hard rennen, schreeuwen, gekke bekken trekken, kortom: alle remmen los. Plezier maken. Durven. Dit schooljaar probeer ik de kinderen via een eenvoudig dansje met elkaar te verbinden. Fout dansen bestaat niet, er bestaan alleen variaties op een dans”, zegt de cultuurmeester die op school nauw in verbinding staat met Yvonne Aldenzee en Wil van Melick, de interne cultuurcoördinatoren van de school.

Kunst ontroert, geeft plezier en nog eindeloos veel meer, zo gaat Sophie verder. “Het verbindt mensen, vergroot je zelfvertrouwen en geeft het leven betekenis. Voor mij persoonlijk geldt dat ik de wereld en mezelf beter begrijp als ik dans. Dansen is niet alleen gezond, het is mijn taal, mijn encyclopedie”, vertelt de cultuurmeester van RICK die in de hele Weerter regio lesgeeft en ook optreedt. Zo maakte ze onder meer met RICK-collega Ellen ten Haken een danstheatervoorstelling, speciaal voor senioren met dementie. “In het dialect om zo dicht mogelijk bij de mensen te komen.”

Genieten
Mede dankzij Sophie en haar collega-muziekdocente Susanne Willems heeft cultuureducatie op obs Molenakker de plek gekregen die het verdient. “Het liefst zou ik iedere klas minimaal één keer per week dansles willen geven, maar dat gaat helaas niet. En dat hoeft ook niet. Ik ben nu bezig om mijn lessen digitaal vast te leggen zodat de leerkrachten dit programma straks zelf kunnen draaien.” “Heel waardevol”, zo neemt juf Yvonne alvast een voorschot op die online instructie. “Nu zit ik achter in de klas als Sophie dansles geeft. Ik kijk hoe zij het aanpakt en wat ik kan meenemen in mijn eigen les. Maar bovenal zit ik te genieten van mijn leerlingen. Het is prachtig om te zien wat muziek, theater of dans met hen doet. De kinderen kunnen hun energie kwijt, leren nieuwe vaardigheden of ontdekken een talent in zichzelf waar ze het bestaan nog niet van wisten. De een straalt en stijgt boven zichzelf uit, de ander voelt zich even ongemakkelijk maar krijgt dan zichtbaar de smaak te pakken. Elke emotie mag er zijn, iedereen maakt op z’n eigen manier kennis met kunst.”

Cultuureducatie met Kwaliteit
De landelijke CmK-regeling biedt scholen in de regio de mogelijkheid een cultuurmeester in te zetten. Naast obs Molenakker maken ook basisschool Het Dal en obs De Graswinkel hier op dit moment gebruik van. De cultuurmeester wordt drie jaar (gedeeltelijk) gefinancierd via deze regeling. Daarna wordt de school zelf verantwoordelijk voor de bekostiging.

CmK (Cultuureducatie met Kwaliteit) zet zich in voor goed cultuuronderwijs zodat kinderen zich kunnen ontwikkelen tot creatieve en kritische volwassenen die klaar zijn voor de uitdagingen van deze 21e eeuw. Om dit te bereiken bevordert CmK de samenwerking tussen scholen en culturele instellingen, de deskundigheid van leerkrachten en vakdocenten en draagt het bij aan het ontwikkelen van doorlopende leerlijnen en eigentijdse vaardigheden. Het streven is om kinderen tijdens de hele basisschooltijd in aanraking te brengen met muziek, dans, tekenen, toneel en erfgoed. Op die manier leren zij hun creatieve vaardigheden te gebruiken om problemen op te lossen en antwoorden te vinden. Het CmK-programma voor de regio Midden-Limburg is ontwikkeld door RICK (Weert) en ECI Cultuurfabriek (Roermond) en heet DOEN! Het wordt gefinancierd door het FCP (Fonds voor Cultuurparticipatie) en de provincie Limburg.