Werner Bloemers | Een aalmoes voor de doventolken

Werner Bloemers

Ik woon in een klein dorpje in Limburg. Dit dorpje heet Ospel en is gelegen bij het nationale park De Groote Peel. Ik zie en hoor zeer slecht, dus ik behoor eigenlijk tot mensen met doofblindheid. In dat kleine dorpje bij de Peel wonen nog wel meer mensen die niet goed kunnen horen of zien. Het is mij niet bekend of er zich hieronder ook mensen bevinden die zowel visueel als auditief beperkt zijn. Maar goed. 

Er zijn toch wel enkele bewoners in deze streek die een cochleair implantaat hebben, waardoor ze beter kunnen horen. En weer een aantal bewoners maakt gebruik van een schrijftolk, om zo beter te kunnen volgen wat er tijdens een vergadering, kerkdienst of feest wordt verteld. Gebarentaal kent men hier niet, want dat is toch maar een vreemd gewapper met de handen. Of men schaamt zich ervoor, vindt het te moeilijk, te lang duren … deze en nog vele andere redenen kan men aankaarten om juist geen gebarentaal te hoeven kennen. Daar heb je toch doventolken voor.

Doventolken … kent u nog de film Awakenings uit 1990? In deze film, gebaseerd op het gelijknamige boek van neuroloog Oliver Sacks werden patiënten, die leden aan een slaapziekte tot actief leven gebracht met een in het boek beschreven wondermiddel. Dat dit wondermiddel niet altijd goed uitpakte, zal u misschien n;og wel bekend zijn. Ik beschouw doventolken, of het nu  bbjschrijftolken, NmG-tolken (NmG = Nederlands met Gebaren), NGT-tolken (NGT=Nederlandse Gebarentaal) zijn. Kortom: alle tolken die zich inzetten voor mensen met een auditieve beperking als hen die een wondermiddel tot stand kunnen brengen. En dit wondermiddel heet: communicatie. Ook tolken die voor buitenlanders vertalen, horen bij dit elfengenootschap.

Ik geef tevens toe: een doventolk heb je niet nodig als je aan het strijken bent, de afwas doet of even naar de plee gaat. Maar zij zijn ervoor om de wereld voor de doven, slechthorenden en doofblinden in te kleuren met hun gebaren, hun tolkverslagen, hun tactiele communicatie. Deze laatste soort communicatie is met name toepasbaar voor mensen met doofblindheid. Het bestaat uit onder andere uit vingerspellen in de hand, lorm, social haptic communication. Zonder deze belangrijke beroepsgroep krijgen zij die een audio(visuele) beperking hebben,  minder informatie binnen en wordt het leven een stuk kleurlozer.

Want wat is er aan de hand? Indien een doof persoon, een slechthorend persoon of een doofblind persoon op vakantie willen gaan, krijgen ze hiervoor in sommige gevallen geen tolkuren. Het ministerie van VWS en het daaraan gekoppelde UWV vinden dat er sprake moet zijn van maatwerk, dus een maximaal aantal tolkuren van acht stuks per dag. Wil men op vakantie gaan, dan wordt hiervan ook uitgegaan. En er zijn natuurlijk gevallen, waarbij dit niet kan. Na acht uur kun je een doofblinde niet in zijn eentje achterlaten. Deze persoon hoort en ziet hiervoor immers te weinig.

Dit is uiteraard per situatie verschillende. De ene persoon heeft meer hulp nodig van een doventolk dan een ander. Wat ik echter niet snap en waarnaar ik nog altijd met grote verbazing kijk: als een visueel beperkt persoon of een persoon in een rolstoel op vakantie willen gaan, waarom zijn er dan zoveel problemen met de (tolk)begeleiding van een auditief beperkt persoon? Zij zijn ook gewone mensen met gewone behoeften en hoeven niet in een hokje te worden gestopt. Het gevolg van dit warrige beleid is dat er meer mensen de deur niet uit durven, met alle gevolgen van dien. Meer eenzaamheid, meer teruggetrokkenheid. Voor de doventolken zou er niets anders dan een aalmoes overblijven.

Om financiële redenen zou de tolkvoorziening warempel afgekaveld kunnen worden tot alleen een bezoek aan de dokter, begrafenissen, crematies … geen feestjes, geen vakanties meer … en dat willen we niet hebben! En toch: ‘always look on the bright side of life’. Zo lang men ermee bezig is, zijn de voortekenen toch positief.

Werner Bloemers, maart 2023.