Nationale Veteranendag 2023 met een Nederweerts tintje

De datum 24 juni is niet alleen de feestdag van St. Jan en het einde van het jaarlijkse aspergeseizoen. Het is dit jaar ook de datum van de Nederlandse Veteranendag. Ook Nederweert heeft al heel wat legerveteranen voortgebracht. Hun verhalen zijn onverminderd boeiend en de moeite waard om verteld en doorgegeven te worden.

Nationale Veteranendag

Matthijs Ridder
Een van de meest bijzondere veteranenverhalen is wel dat van een man die van zijn 73 levensjaren slechts welgeteld één dag in Nederweert heeft doorgebracht, vlak voor kerstmis 1883. Een legerveteraan die niemand kende in Nederweert, en die daar op zijn beurt ook door niemand gekend werd. Maar die toch zijn sporen in de Nederweerter historie heeft achtergelaten, tot de dag van vandaag. Matthijs Ridder was zijn naam. Ridder, held en bedelaar.

Vergetelheid
Het begon in 1979 toen ik een opgefrommeld en gescheurd briefje vond in het gemeente-archief van Nederweert. Mijn onderzoek dat daar uit voortkwam ontvouwde zich vervolgens als een jarenlange fascinerende genealogische en biografische speurtocht door diverse Nederlandse archieven. Daardoor werd het veelbewogen leven van Matthijs Ridder, oorlogsheld en bedelaar, stukje bij beetje aan de vergetelheid ontrukt.

Veteraan
Het leven van deze uit een Haags arbeidersgezin geboortige Matthijs Ridder (1810-1883) kenmerkte zich door uitersten. Wegens zijn militaire prestaties als dienstplichtige in de Belgisch-Nederlandse oorlog (1830-1831) en langdurige diensten als beroepsmilitair in de Nederlandse kolonie West-Borneo werd hij meermalen onderscheiden. Men mag hem gerust een gelauwerde veteraan noemen en hij deed zijn achternaam eer aan. Maar even zozeer was onrust een constante factor in zijn leven. In het leven buiten de orde en regelmaat van het leger hield hij het maar zelden langer dan een jaar op de dezelfde plek uit.

Kriskras
Met zijn visuele handicap en nauwelijks rondkomend van een karig militair pensioen bevond hij zich decennialang aan de randen van de maatschappij. Ondanks herhaaldelijke pogingen kon hij niet aarden in het militaire opvangtehuis in Bronbeek bij Arnhem en sloeg hij kriskras aan het zwerven door vrijwel geheel Midden-Nederland. Die praktijk bracht hem regelmatig in contact met justitie. Meer dan eens verbleef hij in gevangenissen en in de strafinrichting van Ommerschans. Mede door die tumultueuze levensgeschiedenis laat zijn leven in binnen- en buitenland zich beter reconstrueren dan dat van menige andere zwerver, bedelaar of dakloze.

Sluis 14
Voor de zoveelste keer uit onrust weggegaan uit het opvanghuis in Bronbeek, arriveerde hij vlak voor Kerst 1883 op doorreis in Nederweert. Het zou de laatste halte van zijn lange reis blijken zijn. In het nachtelijk duister kwam hij daar in de nacht van 21 op 22 december ten gevolge van een ongeluk om door verdrinking in het koude water van Sluis 14 in de Zuid-Willemsvaart. Daarmee kwam een einde aan het 73-jarige leven van Ridder, held en bedelaar.

In de heide
Onbekend en onbemind als deze niet-katholiek was, werd voor hem in opdracht van de burgemeester in allerijl een begraafplek in ongewijde grond in orde gemaakt. Enkele jaren later werd hij herbegraven in een afgelegen gebied in de heide van Nederweert-Schoor. In vermoedelijk 1966 vond opnieuw herbegraving plaats, nu bij de St. Lambertuskerk. Na een leven van onrust, talloze omzwervingen in Nederland en na maar liefst drie keer begraven te zijn geweest, heeft Matthijs Ridder toen eindelijk rust gevonden in de schaduw van de St. Lambertuskerk. In een tot op de dag van vandaag anoniem graf.

Onthullend
Behalve de indrukwekkende levensgeschiedenis van deze veteraan van dit verhaal, geeft het verhaal ook een onthullend inkijkje in een gemengd protestant-katholiek gezin, en de onthutsende omgang met religieus-andersdenkenden in het Nederweert van 150 jaar geleden.

Geïnteresseerd in het hele verhaal? Download dan het hele levensverhaal van Matthijs Ridder, de man die driemaal werd begraven, via de website.

Alfons Bruekers, Stichting Geschiedschrijving Nederweert