Waterkrachtcentrale Roeven is deze zomer honderd jaar

Een historisch jubileum dat zomaar ongezien voorbij dreigt te gaan. De in 1923 in gebruik genomen waterkrachtcentrale bij Sluis 15 in Roeven viert deze zomer haar 100-jarig bestaan. Dat woord ‘vieren’ moet overigens met een korreltje zout worden genomen, want het gaat eigenlijk helemaal niet goed met de eeuweling.

Waterkrachtcentrale Roeven

De start van de bouw was al in 1919, toen er voor die tijd een zeer moderne nieuwe sluis werd gebouwd in de Zuid-Willemsvaart. En niet alleen een sluis, maar ook een viertal woningen voor sluismeesters en sluisknechten. Ook kwam er een waterkrachtcentrale die maar liefst 36 kW aan elektriciteit leverde in een dorp waar iedereen nog gebruik maakte van olielampen en kaarsen. De huizen bij de sluis waren dan ook de allereerste in Nederweert die profiteerden van het ‘lektris leecht’ zoals deze uitvinding hier genoemd werd.

Uitgedoofd
De centrale maakte handig gebruik van het forse verval van het water van Sluis 15 en bleef tot 1949 in gebruik. Daarna brak een tijd van verval aan, hoewel het interieur en de techniek volledig bewaard bleef. In 1993 – lang voordat kleinschalige en milieuvriendelijke energieopwekking ‘hip’ was – werd de centrale weer bedrijfswaardig gemaakt en onderging het gebouw een grondige restauratie. Het beheer en de exploïtatie werden toevertrouwd aan de Stichting Waterkrachtcentrale Roeven Nederweert. Desalniettemin kon niet voorkomen worden dat de centrale weer stil kwam te liggen en dat het licht letterlijk en figuurlijk uitdoofde.

Rijksmonument
De waterkrachtcentrale van Roeven, een van de oudste waterkrachtcentrales in Nederland, is al vele jaren een officieel rijksmonument en staat dus onder grote bescherming. Dat geldt trouwens ook voor de aanliggende onderdelen van de militaire Peel-Raam-stelling zoals een vooroorlogse tankversperring die ook wel ‘asperges’ wordt genoemd.

Fietstoeristen
Een nieuwe toekomst voor de centrale, die volgens kenners met weinig technische inspanning weer operationeel kan worden gemaakt, is zeer gewenst. Het is ook een belangrijk toeristisch-recreatief object, zeker in werkende staat. Veel fietstoeristen stappen hier af, beklimmen het platform en turen via de stoffige raampjes naar het zeer indrukwekkende interieur met drijfriemen en stroomgeneratoren. Alsof men honderd jaar terug reist in de tijd. En dat is dus deze zomer ook precies het geval.

Energietransitie
Menige inwoner vraagt zich al jaren af waarom de centrale, die eigendom is van Rijkswaterstaat, niet meer draait. Ook in de gemeenteraad is er afgelopen jaren door partijen regelmatig een oproep gedaan om dit industrieel monument weer nieuw leven in te blazen, zonder dat dit opgepakt werd. In het huidige tijdsgewricht van energietransitie, van-het-gas-af, groene stroom en alternatieve energiebronnen is de 100-jarige waterkrachtcentrale een uniek icoon voor Nederweert, zelfs op nationaal niveau. Maar dan moet er eindelijk wel eens wat gebeuren met deze 100-jarige.

Alfons Bruekers, Stichting Geschiedschrijving Nederweert

De Erfgoedgemeenschap Nederweert is het collectief van vier organisaties die actief zijn op erfgoedgebied in Nederweert: Stichting Geschiedschrijving Nederweert (SGN), Stichting Regionaal Archeologisch Bodem-Onderzoek (STRABO), Geschied- en Oudheidkundig Genootschap De Aldenborgh en Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor de regio Weert. Hun doel is het stimuleren van de belangstelling voor, en het behoud van erfgoed in de gemeente Nederweert. Door middel van lezingen, excursies en publicaties. Daarbij wordt ook het zogenaamde immateriële erfgoed niet vergeten, zoals historische tradities en folklore.