Een verstandshuwelijk op de Mildert

Erfgoedgemeenschap Nederweert biedt een podium aan inwoners die de pen ter hand nemen om resultaten van hun onderzoek aan een breed geïnteresseerd publiek te presenteren. Ditmaal een bijdrage vanuit de Heemkundevereniging Leivere, waar Johan Slabbers al decennia lang onderzoek doet naar de geschiedenis van Leveroy en de Mildert.

Een verstandshuwelijk op de Mildert

Wanneer een gezin in grote financiële problemen komt, kan het bij de overheid aankloppen voor hulp. Die bepaalt of je in aanmerking komt voor toeslagen en dergelijke. In de achttiende eeuw zocht men eerst naar andere manieren voordat men bij de armenmeesters te rade ging. Het volgende is daar een mooi voorbeeld van.

Verplichting
Op de Mildert, in het zuiden van Nederweert, woonde Helena Vossen. Zij was in 1761 weduwe geworden. Haar man, Hendrick Thijs, liet haar achter met twee jonge kinderen en een schuld van vijf honderd gulden. Het boerderijtje waar zij woonden had zij met haar man gekocht van de haar ouders. Daarbij waren zij ook de verplichting aangegaan om haar ouders tot aan de dood te verzorgen in ziekte en gezondheid, hun in de kost te houden, van de nodige kleren te voorzien en ze na hun dood met ere te begraven.

Oud en versleten
Haar ouders hadden hen in de eerste jaren van hun huwelijk nog kunnen helpen met het werk op de boerderij, maar inmiddels waren zij oud en versleten. Helena kon de kost niet winnen op de 4½ bunder grond die ze bewerkte. In tegendeel zelfs. Zij moest al haar geld en nog meer aan vreemde ingehuurde knechten besteden om het zware werk gedaan te krijgen. Zo kon het niet doorgaan. Zij, haar ouders en haar kinderen zouden op deze manier aan de bedelstaf komen. Haar vader, moeder, broer en schoonbroer zochten naar een oplossing. Het beste zou zijn dat Helena opnieuw zou trouwen. De aanstaande man kon dan zijn bezittingen inbrengen en zij de hare.

Erfdeel
Een huwelijkskandidaat werd gevonden in de persoon van Gerard Pleunis, met wie Helena in 1762 hertrouwde. Deze moest volgens de huwelijkse voorwaarden een bedrag inbrengen van twee honderd guldens, maar het erfdeel van zijn ouders dat hij nog moest ontvangen werd daarvan uitgesloten Dit omdat zijn familieleden bang waren dat een gedeelte van hun familiebezit in vreemde handen terecht zou komen want zij verwachtten eigenlijk geen nakomelingen van Gerard, bij deze 44-jarige bruid. Op die manier werden de bezittingen van de huwelijkspartners dus verenigd. In ons ‘plat’ hebben we daar een mooie uitdrukking voor: ‘de knomel bieëin goeëje’.

Liefde
Er werd nog meer geregeld. Mochten er namelijk nog kinderen geboren worden uit dit tweede huwelijk geboren worden, dan hadden alle kinderen dezelfde rechten. Dat noemde men destijds ‘Eenkindtschap’ en een verklaring daarvan werd bij de schepenbank van Nederweert aangevraagd. Met de toepasselijke opmerking “het is beter gedaan, dan gelaten” Het gericht stemde daarmee in. Hoe groot de liefde was tussen de weduwe Vossen en haar nieuwe man zullen we nooit weten. Maar de aanleiding en alle zakelijke afspraken daaromheen suggereren in elk geval wel dat er zeker sprake was van een verstandshuwelijk.

Heemkundevereniging Leivere, Johan Slabbers

Ook zin om een stukje te schrijven, of hulp daarbij nodig? Neem contact op via contact@nederweertsverleden.nl.

De Erfgoedgemeenschap Nederweert is het collectief van vier organisaties die actief zijn op erfgoedgebied in Nederweert: Stichting Geschiedschrijving Nederweert (SGN), Stichting Regionaal Archeologisch Bodem-Onderzoek (STRABO), Geschied- en Oudheidkundig Genootschap De Aldenborgh en Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor de regio Weert. Hun doel is het stimuleren van de belangstelling voor, en het behoud van erfgoed in de gemeente Nederweert. Door middel van lezingen, excursies en publicaties. Daarbij wordt ook het zogenaamde immateriële erfgoed niet vergeten, zoals historische tradities en folklore.