Erfgoed is veel meer dan alleen oude stenen

Erfgoed omvat meer dan gebouwen, is veel meer dan alleen gestapelde oude stenen. Het gaat bovenal om mensen. Ons erfgoed is de nalatenschap van vele generaties, en vertelt ons het verhaal over ons verleden en onze cultuur. De eerder dit jaar opgerichte Erfgoedgemeenschap Nederweert is ook een platform voor de vele inwoners die zich verdiepen in genealogie of stamboomkunde. Genealogen doen onderzoek naar de geschiedenis van hun voorouders én de omgeving waarin zij woonden en werkten. Die belangstelling voor de historie van Nederweert is niet alleen lokaal maar leeft ook ver buiten onze gemeente. Een mooi voorbeeld daarvan is het onderzoek door Ed Meijer uit Den Haag.

Speurtocht
Ed Meijer werd 55 jaar geleden geboren in Scheveningen en is nu woonachtig in Den Haag. Geïnspireerd door de speurtocht van zijn vader en de interesse in geschiedenis van zijn broer, zijn zij gezamenlijk op zoek naar familie-gerelateerde verhalen. Zo bracht hun onderzoek hen vanuit Den Haag, via Wassenaar en Bloemendaal naar Ospel en Nederweert. Sindsdien zijn zij al verschillende malen op onderzoek geweest in Limburg, waar hun familie al decennialang familievakanties viert en, naar nu blijkt, ook zijn stamgrond heeft! Ed vertelt zijn verhaal dat hem terug bracht naar Nederweert. Hieronder volgt zijn verhaal.

Stamboomforum
Eigenlijk liepen we een beetje vast, mijn broer, vader en ik. We kwamen niet verder dan Hendrik Pieterszoon Meijers, onze voorvader in Vogelenzang, bij Haarlem, Noord Holland. Van hem kenden wij zijn trouwdatum (mei 1751) en overlijdensjaar (1772). Behalve dat en de naam van zijn vrouw, Marijtje Jansdr. Van Steenvoorden, een lokale schone, konden we niets over zijn herkomst vinden. Waar kwam hij vandaan? Heel veel Meijers hebben we gecheckt, maar echte kandidaten kwamen we niet tegen. Een hint op een stamboomforum bracht ons op een spoor. In het testament van Hendrik werd zijn moeder vermeld; Jannetje van de Voort. Adres van de moeder helaas onbekend… Ook leek hij een broer te hebben in de omgeving. Een zekere Joannes of Jan. De broers hadden in Noord Holland nog contact. Dat blijkt uit het testament van Hendrik’s vrouw, waarin zij het voogdijschap overdroeg aan Hendrik’s broer, Joannes Meijer en zijn zoon, Andreas, in die tijd wonend in Zuid Schalkwijk, bij Haarlem.

Aanknopingspunten
Met de namen van Hendrik’s moeder, gekoppeld aan het patroniem, Pieter, en Joannes, zijn broer, hadden we iets meer aanknopingspunten. Een voorzichtige hint van een andere forumlezer verwees ons naar Weert. Een zekere Pieter Meijers was daar inderdaad getrouwd met een Jannetje van der Voortt. Licht afwijkende schrijfwijzes, maar té toevallig om niet te onderzoeken. En toen ging het snel. Het echtpaar was inderdaad te traceren in Nederweert via de site allelimburgers.nl. Daar vonden we ook de geboorteaktes van Hendrik en zijn jongere broer, respectievelijk uit 1714 en 1718. Alle namen en jaartallen pasten in het plaatje van de twee arbeidsmigranten, blijkbaar vanuit Weert vertrokken naar Noord-Holland, zoals zovelen in die tijd.

Arbeidsmigranten
Nog steeds intrigeert ons de vraag onder welke omstandigheden Hendrik en Jan, als arbeidsmigranten uit Weert zich in Noord Holland hebben weten te settelen. Over die trek van arbeidsmigranten uit Weert en omgeving vonden wij een treffende beschrijving in een stuk van Alfons Bruekers getiteld Teuten, Schepers en Blekers. Tekenend is een preek van de Nederweerter pastoor uit die tijd, waarin wordt opgeroepen om er op uit te trekken om thuisblijvers op die manier te kunnen onderhouden. Misoogsten en malaise in Weert en Nederweert maakten dit noodzakelijk.

Ontlastbrief
Op advies van Alfons Bruekers zocht ik contact met het gemeentearchief van Weert. Hier vond de archivaris het definitieve bewijs. Een ontlastbrief, een soort borgstelling van de gemeente Weert, op naam van Hendrik Pieterszn. Meijers, gedateerd mei 1751, waarin wordt vermeld dat hij zich gaat vestigen in Vogelenzang, bij Haarlem. Ook van Grietje Driesse Hobus (Margueriet Hobus, dochter van Andries Hobus, uit Nederweert), ontvingen we van Alfons een ontlastbrief en verwijzing naar haar man, Joannes Meijers. Bewijsstukken van meer dan 270 jaar oud!

Emigratieverhalen
Hendrik en Jan hebben in Noord Holland goed geboerd. Hendriks vrouw, Marijtje, kwam uit een lokaal bekende en redelijk welvarende familie, de Steenvoorden-familie. Hoe heeft Hendrik zich in deze kringen weten te begeven? Waren het zijn looks of was hij vermogend? Vooralsnog denken wij het laatste, want nog geen 10 jaar na hun huwelijk koopt Hendrik met een aantal boerenburen grote stukken land. Helaas is zijn boerderij niet lang geleden gesloopt, daar hebben we alleen de foto’s (en wat gevonden stenen resten) van. De naburige boerderij, gebouwd door een van zijn zonen bestaat nog steeds en is inmiddels door ons bezocht. Van Jan is bekend dat hij pachter was op het landgoed Berkenrode. In 1769 heeft hij het in Zuid-Schalkwijk geschopt tot schepen, molenmeester en armmeester. Succesvolle emigratieverhalen dus, maar beide broers laten in Weert een ouderlijk gezin met alleen dochters waarschijnlijk in slechte omstandigheden achter. Mooi om te zien dat Hendrik zijn moeder niet vergeet, zoals blijkt uit de vermelding van zijn moeder in zijn testament, door hemzelf ondertekend.

Plottwist
Voor ons leest dit verhaal een detectiveroman. Met een onverwachte plottwist; een link naar het door ons geliefde Limburg. En, dankzij tips van Alfons Bruekers en het Project Tijdmachine Nederweert konden wij de stamboom nog 200 jaar verder vervolgen en zodoende nog meer kleur en inhoud geven aan ons familieverhaal. Een korte samenvatting van die 200 jaar: Petrus (Neijnens of Megers) Meijers, de vader van Hendrik, is geboren in Nederweert, op 9 juli 1679. Hij is de zoon van Matthias (Thijs) Meijers (geboren op 16 mei 1638 in Nederweert) en Maria Reijnkes, gehuwd te Nederweert in 1666. De vader van Matthias is op zijn beurt weer een Petrus Meijers (geboren rond 1615 in Nederweert), getrouwd met Maria Meijken Teeuwen in Nederweert in 1634.

Bovengemiddeld stamhuis
Het niet meer bestaande stamhuis, hof ‘Te Meijers’ lag te Nederweert-Ospel, ter hoogte van het huidige adres Stad 25. Laatstgenoemde Petrus Meijers werd daarvan in 1639 eigenaar door de afstanddoening van de overige familieleden. Het was een bovengemiddeld grote boerderij met een omvang van 10 bunder (ruim 8 ha), waar de meeste boerderijen in die tijd 4 a 5 bunder groot waren.
Petrus Meijers was een zoon van Dierick Meijers, die op zijn beurt bij zijn huwelijk in 1612 eigenaar was geworden. Petrus was blijkbaar een populaire naam in de Meijersstamboom, want Dierick Meijers was een zoon van weer een Peter Meijers, die daar al in 1580 als eigenaar wordt genoemd. Deze Petrus was getrouwd met Trijn Colen. Zijn vader maakt de zoektocht rond, luisterend naar de naam Henrick Meijers. Geboren rond 1525, bijna 200 jaar voor de Hendrik waar onze speurtocht mee startte!

Vragen en antwoorden
In 1735 deden de laatste bezitters met de naam Meijers de boerderij van de hand, zij was toen nog 9 bunder en een kwart groot. Vermoedelijk is de familie toen vertrokken naar Weert, waarvandaan Hendrik en Jan dus niet lang daarna “emigreerden”. Hier stopt het verhaal en onze kennis over onze Meijertak. Althans voor nu. Natuurlijk blijven er altijd vragen; hoe verliep het leven van de achterblijvers in Weert? Zou er ooit nog contact zijn geweest met de beide geëmigreerde broers? Waar kwamen de Meijers in Ospel oorspronkelijk vandaan? Waarom verkochten zij de Meijershof in Ospel en verhuisden zij naar Weert?

Stamvaders
Misschien komen we ooit nog tot meer antwoorden. Maar blij met de nu verkregen kennis hebben we in samenwerking met het Museum voor Genealogie in Eijsden (een aanrader voor iedere amateurgenealoog!) alle tot nu toe bekende informatie van de Meijer stamboom vastgelegd en in de stambomengalerij in het museum laten opnemen. Op de trouwdag van mijn ouders hebben we de stamboom daar mogen onthullen. Die trouwdag vierden we, hoe kan het ook anders, in Ospel. Alfons gaf ons daar een buitengewoon interessante privélezing over onze stamgrond en we bezochten de kerken in Weert en Nederweert waar veel van onze stamvaders gedoopt, getrouwd en begraven zijn.

Een mooie (voorlopige?) afsluiting van onze gezamenlijke speurtocht.

De Erfgoedgemeenschap Nederweert is het collectief van vier organisaties die actief zijn op erfgoedgebied in Nederweert: Stichting Geschiedschrijving Nederweert (SGN), Stichting Regionaal Archeologisch Bodem-Onderzoek (STRABO), Geschied- en Oudheidkundig Genootschap De Aldenborgh en Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor de regio Weert. Hun doel is het stimuleren van de belangstelling voor, en het behoud van erfgoed in de gemeente Nederweert. Door middel van lezingen, excursies en publicaties. Daarbij wordt ook het zogenaamde immateriële erfgoed niet vergeten, zoals genealogie, historische tradities en folklore.