Het ging met de stille trom, het besluit om afscheid te nemen van het Nederweerter historisch archief. Meer dan vijfhonderd jaar lang berust een groot deel van het archief van onze gemeente in het gemeentehuis, als ware het ‘t papieren geheugen van Nederweert. Het besluit van burgemeester en wethouders op 1 oktober van dit jaar ontlokte geen enkele vraag of reactie in de gemeenteraad.
Achteruitgang
Het Nederweerter archief wordt overgebracht naar buurgemeente Weert, waar Nederweert rond 1300 bestuurlijk van werd afgescheiden. Vanaf dat jaar had Nederweert een eigen bestuur en dus ook een archief. De parttime archivaris van Roermond, die ook Weert onder zijn hoede heeft, neemt op 1 januari 2026 de zorg over. Voor de onderzoekers is dat geen goed nieuws; de servicevoorziening in Nederweert was sinds 1972 onder leiding van beheerders als Wim Sonnemans, Thieu Jacobs en in de afgelopen jaren Peter Witlox altijd heel goed en laagdrempelig. In Weert is raadpleging alleen maar mogelijk op afspraak en dienen verzoeken om inzage van documenten maar liefst drie werkdagen van te voren worden ingediend, iets wat in vrijwel geen enkel Nederlands archief het geval is. Dit komt omdat de archiefbestanden met een koerier van het Weerter stadhuis naar de openbare bibliotheek moeten worden gebracht. Dat is een flinke achteruitgang van het serviceniveau en leidt in Weert dan ook regelmatig tot ongenoegen.
Zorgen
De overdracht naar Weert is overigens niet uitsluitend slecht nieuws voor de Nederweerter historievorsers. Want afgelopen decennia waren al enkele malen belangrijke historische dossiers uit de 19e eeuw uit het archief van Nederweert ‘verdwenen’. Sommige doken later op in particuliere handen maar dat is natuurlijk niet zoals het hoort in een goed functionerende gemeente en ook nog eens in strijd met de wet. En nog dit jaar rapporteerde een onafhankelijke gemeentelijke commissie maar liefst tweemaal dat er zorgen waren over het archiefbeheer in Nederweert. Zo waren bepaalde papieren documenten van een burgemeester om ‘onverklaarbare redenen’ verloren gegaan en onvindbaar, en waren mailboxen van ambtenaren per ongeluk gewist. Het archieftoezichtsburo van de Provincie Limburg heeft de zaak in onderzoek.
Slecht voorteken?
In het besluit tot overbrenging naar Weert schreef het College abusievelijk dat het ging om het gemeente-archief van de periode 1795 tot 2010. Dat is een vermakelijke vergissing, want het archief beslaat (zoals blijkt uit de titel van de inventarislijst) de periode van 1525 tot 2010. Dat scheelt toch al gauw 250 jaar… En er zitten zelfs nog veel oudere documenten in die teruggaan tot 1480. Hopelijk is die slordigheid geen voorteken.
Blauw en paars
Een ander deel van het Nederweerter archief bevindt zich in het Historisch Centrum Limburg in Maastricht. Dat is al meer dan een eeuw zo, toen bij een archiefinspectie in 1900 bleek dat het archiefbeheer in Nederweert een rommeltje was, met archieven zowel in het gemeentehuis, op de zolder van de school en in de kerktoren. Een deel van de toen naar Maastricht overgebrachte papieren is nog steeds blauw en paars beschimmeld door jarenlange vochtinwerking en mag niet meer ter inzage worden gegeven. Gelukkig is het meeste wel gedigitaliseerd.
Smeergelden
Het archief is een waar geheugen van Nederweert. Het belangrijkste deel van het archief in Maastricht en Nederweert bestaat uit de zogenaamde burgemeestersrekeningen, waarin het bestuur elk jaar nauwkeurige verantwoording aflegde over het financiële beheer. Dat is veel meer dan een boekhouding, want bij alle uitgaven werden uitgebreide beschrijvingen gemaakt die zich laten lezen als een geschiedenisboek. Daarbinnen zijn er aparte hoofdstukken waarin de gemeente noteerde welke smeergelden werden betaald aan provinciale en landelijke ambtenaren – met naam en toenaam -om gunstige beslissingen af te dwingen. Dat gebeurde zowel in geld als in natura en het bestuur had daar een vaste routine in ontwikkeld. Wat later ‘de Vriendenrepubliek Limburg’ ging heten kenden we ook in Nederweert.
Juridisering
Zeer uitgebreid zijn ook de juridische dossiers. Op 15 november publiceerde Dagblad De Limburger een artikel over Nederweert waarin werd genoemd dat de gemeente Nederweert in één recente kwestie al voor € 830.000 juridische kosten had gemaakt tegen een oud-ambtenaar. Dat is misschien wel schokkend maar geen echt nieuws, Het historisch archief van Nederweert zit vol met dergelijke slepende juridische dossiers en kostenoverzichten. In vroeger tijden voerde het gemeentebestuur vrijwel constant processen tegen eigen burgers en ook met omliggende gemeenten zoals Weert, Someren, Asten en Meijel. Aan de gerechtshoven in Den Haag, Brussel, Mechelen en andere steden waren elk jaar diverse vaste juristen en advocaten voor het Nederweerter bestuur aan het werk. Dat was overigens niet uniek voor Nederweert, en ook niet uniek voor het verleden. Een verzoek op grond van de Wet Open Overheid (voor onderzoek in de recentere dossier) werd helaas afgewezen door het gemeentebestuur.
Doorzoekbaar
De Erfgoedgemeenschap Nederweert is vergevorderd met het vertalen en digitaal doorzoekbaar maken van de tienduizenden posten uit alle Nederweerter burgemeestersrekeningen van 1488 tot 1839.
Erfgoedgemeenschap Nederweert | Alfons Bruekers
De Erfgoedgemeenschap Nederweert is het collectief van vijf organisaties die actief zijn op erfgoedgebied in Nederweert: Stichting Geschiedschrijving Nederweert (SGN), Stichting Regionaal Archeologisch Bodem-Onderzoek (STRABO), Geschied- en Oudheidkundig Genootschap De Aldenborgh, de Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor de regio Weert en de Stichting Historisch Onderzoek Weerterland (SHOW). Hun doel is het stimuleren van de belangstelling voor, en het behoud van erfgoed in de gemeente Nederweert. Door middel van lezingen, excursies en publicaties. Daarbij wordt ook het zogenaamde immateriële erfgoed niet vergeten, zoals dialect, genealogie, historische tradities en folklore.
8 Reacties
Als voormalig raadslid ben ik geschrokken of onder de indruk hoe achteloos en zorgeloos dat de gemeente Nederweert volgens het artikel van Alfons Bruekers blijkbaar omgaat met cultureel erfgoed. Hij haalt aan het einde van het artikel bijna terloops de kwestie van een ontslagen ambtenaar aan waar de gemeente volgens een recent artikel in De Limburger 8,3 ton aan advocaatkosten zou hebben uitgegeven. Eigenlijk ben ik niet eens geschrokken. Als toenmalig raadslid stelde ik namelijk 56 raadsvragen na een uitspraak van de hoogste ambtenarenrechter tot vernietiging van het ontslag wegens ongeschiktheid van een ambtenaar en een door deze, inmiddels ex-ambtenaar, opgesteld zwartboek met daarin enorm veel informatie over misstanden die aan het ontslag vooraf waren gegaan. De schellen vielen van mijn ogen. Om die reden stelde ik tevens aan de raad voor een integriteitsonderzoek uit te (laten) voeren. Op de raadsvragen heb ik nooit antwoord gekregen terwijl dat wettelijk wél verplicht is, zelfs binnen 30 dagen. Door onderzoek zou immers vastgesteld kunnen worden of deze ex-ambtenaar recht van spreken had of dat dit niet het geval was. Ook kreeg ik nooit antwoord op mijn voorstel een integriteitonderzoek uit te voeren. Dat deze kwestie na zoveel jaar nog steeds speelt en dat de raad en raadsfracties na zoveel raadsperiodes niet in actie komen, verklaart volgens mij de sedertdien enorm opgelopen advocaatkosten. Het wordt tijd dat deze raad in actie komt. Gebeurt dat niet dan is het de vraag of de gemeente Nederweert nog wel zelfstandig bestaansrecht heeft. Raadsleden en burgers in Nederweert hebben recht op eerlijke antwoorden. Ook het recent door mij bij de raad aangekaart schakelen van mijn woning door de aanbouw van de buren, wat tegen het bestemmingsplan indruist, neemt de raad geen stappen. Deze raad laat zijn oren volledig hangen naar de voorstellen van het college en neemt geen actie om te controleren of het wel klopt wat ze allemaal voorgeschoteld krijgen.
Ruud Westerveen.
Als het om 50.000 euro gaat wordt er in de gemeenteraad al gauw ern uur over gedebatteerd. Maar al er 830.000 van onze belastingcenten gestoken wordt in een juridisch gevecht met een medewerker, dan hoor je niemand van de raad zijn mond opendoen. Waarom? Waarom? Waarom? Wat valt er te verzwijgen?
Als je dat zo leest wordt er bij de gemeente veel onder de mat gehouden en hebben ze het gemakkelijk met de huidige gemeenteraad die uit de hand eet bij het college van b en w.
In 2025 loopt de benoeming van burgemeester Op de Laak af. Hopelijk komen er voor die tijd geen uitglijders anders is fuseren met Weert het enige alternatief. Het archief gaat ook al die kant uit. Sukkels.
Horen , zien , zwijgen . Volgens mij hebben ze een groot vloerkleed in het gemeentehuis, en achter kamertjes . Ben benieuwd wat Dieteren in haar achterkamertje bespreekt over de Pinnenhof ? Wij HOREN niets, wij ZIEN niets , en ze ZWIJGEN . Onze burgemeester houdt haar hand boven die persoon. Zo werkt de politiek in Nederweert. En de burgers worden dadelijk geconfronteerd met ??? Hier is ook weer horen, nooit van gehoord, zien , nooit wat gezien , en ze ZWIJGEN. Wie staat er eindelijk eens op , en durft te spreken , te zien, en niet te zwijgen.
Op raadsleden kun je tenminste nog kiezen in onze democratie. Maar hoe het verder moet met de leiding van onze gemeente is bepaald in de ‘besloten raadsvergadering’ van vorige week met de camera op zwart en geheimhouding voor de raadsleden. Dat is toch niet meer van deze tijd?
Tja zo gaat dat in Nederweert al Jaaaaren.
Tja al Jaaaaren wordt er gestemd op (soms andere) mensen die als raadslid aan de slag gaan, maar de communicatie blijft hetzelfde. NIET dus. Je staat gewoon perplex. Er vindt gewoon geen open discussie plaats. Dit hebben ze afgeschaft. Alles van briefjes aflezen. Er zou er eentje uit de rij dansen!
Met het verstrijken van de benoemingstermijn van de burgemeester in 2025 is het essentieel dat de gemeenteraad en inwoners kritisch kijken naar de koers die is ingezet. Het opgeven van ons historisch geheugen aan Weert is een waarschuwing: als deze aanpak doorgaat, dreigt de zelfstandigheid van Nederweert als gemeente in gevaar te komen.
Heel jammer,
Ik ben nog uit de tijd van Thieu Jacobs, hij bracht mij met veel geduld alles wat ik maar wou zien van mijn familie verleden.
Ik heb dit met veel plezier en interesse kunnen doen.
Onze familie geschiedenis gaat ongeveer 250 jaar terug in Nederweert.
Wij zijn intussen al veel verder terug in de tijd met ons onderzoek.
Maar heel jammer voor al de nieuwe genealogen die nou nog moeten beginnen.
Dat ze naar onze buren toe moeten voor hun onderzoek, kom op zeg!!
Dat dit zo maar effe beslist wordt door onze gemeenteraad over de ruggen van ons.
Dit had echt beter overlegd moeten worden.