Oorlogsdossiers | Zwart-Wit tegenover Grijs

^{Höherer SS- und Polizeiführer Rauter, rijkscommissaris Seyss-Inquart en NSB-leider Mussert tijdens een bijeenkomst op 1 augustus 1943 in Weert. Alle drie werden ze na de oorlog ter dood veroordeeld. (foto particuliere verzameling Nijmegen)}

De Erfgoedgemeenschap Nederweert nodigt iedereen die geïnteresseerd is in heemkunde en immaterieel erfgoed uit voor het volgende: een bijzondere activiteit van De Aldenborgh in Weert voor iedereen die geïnteresseerd is in regionale oorlogsgeschiedenis. Deze theaterpresentatie gaat over dilemma’s uit de geschiedschrijving van de IIe Wereldoorlog. Hoe om te gaan met de oorlogsarchieven van de vervolging van Nederlanders in de naweëen van de oorlog? Met twee zeer interessante sprekers en met filmbeelden van cineast Peter Crins uit Leveroy.

Oorlogsdossiers; Zwart-Wit tegenover Grijs

Door: Timmie van Diepen in gesprek met Evertjan van Roekel
Wanneer: maandag 16 december 2024 om 19.30 uur
Waar: Munttheater Weert, Collegeplein 3 6001 HN Weert
Aanmelden: is niet nodig. Toegang gratis.

Gemoederen
Het digitaal openstellen van het grootste oorlogsarchief Nederland houdt de gemoederen bezig. Dat betreft de oorlogsarchieven van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). Er is ook veel kritiek over het openbaar maken van deze archieven, die ook een nieuw licht gaan werpen op de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse periode van Weert en Nederweert. 

Gevoelig
De oorlog en de nasleep daarvan is nog steeds een gevoelig thema voor veel families. Dat bleek in 2012 toen drs. Emile Haanen (1947-2014) “Bezetting en bevrijding: Weert 1939 – 1945 De kroniek van Pierre Linssen” uitgaf. De oorlogsarchieven bieden een unieke mogelijkheid om deze periode nader te onderzoeken, maar openheid breng ook risico’s met zich mee. Openbaarmaking van deze archieven kan namelijk leiden tot het boven water komen van tot nu toe onbekende ‘geheimen’ en twijfelachtige getuigenissen, en mogelijk leiden tot reputatieschade voor betrokkenen. 

Kort door de bocht
Direct na de oorlog waren de veelheid aan dossiers en het gebrek aan onderzoekers de reden  waardoor dossiers soms kort door de bocht werden beoordeeld. In veel gevallen werd er met tegenstrijdige verklaringen en magere bewijsvoering gewerkt, wat de archieven niet altijd een betrouwbare weergave van de werkelijkheid maakt.

Impact
Tijdens de bijeenkomst zal worden ingegaan op de mogelijk misleidende impact van sommige informatie en de gevaren van (te) snel getrokken conclusies. Dit thema raakt niet alleen de geschiedenis van de regio Weert-Nederweert, maar heeft ook betekenis voor veel families die de herinnering aan gebeurtenissen uit deze periode nog steeds met zich meedragen.

SS-ers
Dat is natuurlijk de actuele kern van de problematiek van de openbaarmaking en reden voor De Aldenborgh deze avond te organiseren. Het verhaal van SS-ers zal centraal staan ter illustratie van de relatief grote groep die onderworpen is aan de bijzondere rechtspleging.

Dialoog
We zijn bijzonder verheugd dat Timmie van Diepen, historicus en journalist bij Het Belang van Limburg, op deze avond in dialoog wil gaan met Evertjan van Roekel. Sinds februari 2022 is Van Roekel tevens als onderzoeker verbonden aan Nationaal Monument Kamp Amersfoort. Hij werkte als deskundige mee aan de succesvolle podcastserie ‘De Verdwenen SS-er’ die meer dan anderhalf miljoen keer werd beluisterd. Van Roekel werkt op dit moment aan twee nieuwe onderzoeksprojecten voor Nationaal Monument Kamp Amersfoort die met name zijn gericht op Nederlandse (Waffen-)SS-vrijwilligers, de bijzondere rechtspleging en naoorlogse interneringskampen. 

Gespreksonderwerpen van deze avond zijn

• Nederlandse Oostfrontvrijwilligers in het algemeen. 
• Herkomst van Nederlandse Waffen-SS vrijwilligers. 
• Frontinzet van Nederlandse Oostfronters en oorlogsmisdaden. 
• Daderschap in het algemeen. 
• De Bijzonder Rechtspleging. 
• Hoe verhield de Bijzondere Rechtspleging in Nederland zich tot de naoorlogse situatie in België? 
• Enkele filmbeelden van cineast Peter Crins uit Leveroy

Tijdens de avond worden enkele fragmenten van interviews met ooggetuigen zoals Fien Slabbers-Stribos, Jan Frenken, Jan Truijen, Thieu Jonckers en Twan Schoenmakers, getoond van de aanpak van collaborateurs. Zoals bijvoorbeeld: ‘Dao kân oeëver zoeën gevâl neme zegke, ze hebbe dit of det verkieërdj gedaon. In feite hebbe ze ’t verkieërdj gedaon, mer ge mótj uch ouch aafvraoge: woeërum, waat és de oeërzaak, en wi-j kaome ze daotów?’ Fien Slabbers-Stribos (1914-2019).

Kring Weert van het Koninklijk Limburgs Geschied- en Oudheidkundig Genootschap en de Aldenborgh, onderdeel van de Erfgoedgemeenschap Nederweert.

De Erfgoedgemeenschap Nederweert is het collectief van vijf organisaties die actief zijn op erfgoedgebied in Nederweert: Stichting Geschiedschrijving Nederweert (SGN), Stichting Regionaal Archeologisch Bodem-Onderzoek (STRABO), Geschied- en Oudheidkundig Genootschap De Aldenborgh, de Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor de regio Weert en de Stichting Historisch Onderzoek Weerterland (SHOW). Hun doel is het stimuleren van de belangstelling voor, en het behoud van erfgoed in de gemeente Nederweert. Door middel van lezingen, excursies en publicaties. Daarbij wordt ook het zogenaamde immateriële erfgoed niet vergeten, zoals dialect, genealogie, historische tradities en folklore.