Laatste uur geslagen voor 600-jarige locatie ‘De Plucksack’

Slopers zijn onlangs begonnen met de afbraak van het landhuis aan de St. Sebastiaankapelstraat 21 in Weert. Nog niet lang geleden was deze omgeving deel van de gemeente Nederweert. Het is hier historische grond; tot 1980 stond hier de belangrijke hoeve ‘De Plucksack’, een grafelijk domein van de Heren van Horne. Binnen afzienbare tijd zullen alle sporen gewist zijn en verrijst op deze locatie een industrieterrein. Daarmee gaat ook een stukje Nederweerter geschiedenis definitief verloren.

Vizier op Nederweert

Herindeling
De hoeve ‘Plucksackhof’ (veelal kortweg Plucksack of De Plucksack’ genaamd, was gelegen aan de St. Sebastiaanskapelstraat 21 te Weert. In onze tijd was daar Boomkwekerij M. Saes-van Heur gevestigd. Het terrein ligt sedert de gemeentelijke herindeling op grondgebied van Weert. De snelweg A2 werd toen de gemeentegrens. Maar historisch gezien is de Plucksack dus een van origine Nederweerter boerderij. Bovengronds herinnert vrijwel niets aan de oude situatie, inde ondergrond des te meer.

Adel
De voormalige hoeve en omliggende gronden vormden in de middeleeuwen een zogenaamd allodiaal goed van de Heren van Horne en wel van de hoogste categorie (dus een ‘bundig leen’). Om die reden was het altijd in het bezit van adellijke families die het in leen kregen van de Heren (later graven) van Horne). Die woonden meestal elders maar verpachtten het dan aan Nederweerter families.

Uitwijck
De officiële benaming van het leengoed en de boerderij is Hoeve Uitwijck (soms ook Overwijck;  de plaatselijke straatnaam Ouwijck is daar nog een echo van). De naam Plucksack is waarschijnlijk een familienaam die ontleend is aan een 15e-eeuwse bewoner. Een familie met de curieuze naam Plucksack wordt reeds in 1408 als zodanig vermeld in de plaatselijke archieven. We hebben hier te maken met een van de alleroudste boerderijlocaties uit de regio.

Schermutselingen
Het terrein was oorspronkelijk verdedigbaar, volledig omgracht en voorzien van een toegangsdijk- of brug aan de noordzijde. Dat gebeurde in de 80-jarige oorlog (1568-1648) toen deze streken veel kast hadden van schermutselingen tussen Spaanse en Hollandse legertroepen. De grachten werden in 1910 of 1911 gedempt, waarschijnlijk met het restant van de omwalling. 

Greijmans
In 1750 werd de boerderij door de (nieuwe) eigenaar Leonard Greijmans volledig herbouwd, De familie Greijmans pleef eigenaar tot ver in de 20e eeuw maar de hoeve werd vanaf 1820 tot 1861 bewoond en bewerkt door pachters.  Martinus Hubertus Greijmans initieerde in 1924 een grondige verbouwing van het westelijke (stal-)deel waarbij ook de oude dakvorm met wolfseinden en strodak werd vervangen door een zadeldak met gebakken pannen. Het noordelijk gelegen bijgebouw met stallen werd in 1971 afgebroken en vervangen door een nieuw woonhuis in landhuisstijl. Het zuidelijke gebouw (het oude hoofdgebouw uit 1750-1924) ging op 23 september 1980 door brand verloren. Op die plaats werd een magazijngebouw gerealiseerd.

Plucksack
Een van de Greijmansen ‘exporteerde’ de bijnaam Plucksack naar Strateris, waar het café van die naam grote bekendheid verwierf in de 20^e eeuw. Maar dat is weer een heel andere geschiedenis.

Onderzoek
In de gemeente Weert, waar anders dan in Nederweert het geval is gelukkig wel nog een lokale en betrokken gemeentelijke erfgoedcommissie (omgevingscommissie) bestaat, is er volop aandacht voor het cultuurhistorische belang van dit terrein. In de nabije toekomst zal hier archeologisch onderzoek plaatsvinden. Waarmee zeer waarschijnlijk weer een nieuw hoofdstuk aan de kennis van het Nederweerter verleden kan worden toegevoegd. 

Meer informatie
Voor wie zich wil verdiepen in de geschiedenis van deze boerderij, zie: [link naar pdf]

Alfons Bruekers | Erfgoedgemeenschap Nederweert

Foto’s: Jos Jonkers en archief SGN

De Erfgoedgemeenschap Nederweert is het collectief van vijf organisaties die actief zijn op erfgoedgebied in Nederweert: Stichting Geschiedschrijving Nederweert (SGN), Stichting Regionaal Archeologisch Bodem-Onderzoek (STRABO), Geschied- en Oudheidkundig Genootschap De Aldenborgh, de Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor de regio Weert en de Stichting Historisch Onderzoek Weerterland (SHOW). Hun doel is het stimuleren van de belangstelling voor, en het behoud van erfgoed in de gemeente Nederweert. Door middel van lezingen, excursies en publicaties. Daarbij wordt ook het zogenaamde immateriële erfgoed niet vergeten, zoals dialect, genealogie, historische tradities en folklore.