De vergelijking van het oude en nieuwe straatbeeld is een mengeling van nostalgie, herinnering, spijt en herkenning. Voor deze aflevering van ‘Tijdreis’ ging onze vaste fotograaf Ton Frenken weer voor u op pad. Deze keer naar Ospel. Alfons Bruekers nam een duik in het archief van de Stichting Geschiedschrijving Nederweert en leverde een oude foto en het bijbehorende verhaal.
Fabriek
Een prachtig voorbeeld van wat men de industriële geschiedenis van Ospel zou mogen noemen, is de voormalige Stoomzuivelfabriek Sint Isodorus, aan Stad in Ospel. Tegenwoordig tot woonhuizen verbouwd, is de oude hoofdvorm van het voormalige fabrieksgebouw nog goed herkenbaar. Ook al zijn het laadbordes aan de straatzijde en de hoge, markante fabrieksschoorsteen al sinds jaar en dag verdwenen.
Handen en voeten
De stoomzuivelfabriek was de opvolger van een serie kleinere ‘melkfabriekjes’ die zich o.a. bevonden in Horick (‘De Nijverheid’), aan de Klaarstraat (‘De Eendracht’) en Waatskamp (‘De Vlijt’). De meeste fabriekjes waren opgericht vanaf 1892 en vormden net als de in die tijd ontstane Boerenleenbank, veeverzekeringen en maalderijen voorbeelden van kleine coöperaties tussen landbouwers en veetelers van de diverse buurtschappen. Door de inzet van voor die tijd moderne technieken kon uit zuivel op machinale wijze roomboter van hoge kwaliteit worden geproduceerd. Dat was een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de situatie voordien, toen de boter handmatig gekarnd werd en daarna met handen en voeten gekneed. Dat leverde ondanks alle handwerk een waterige en moeilijk te bewaren botersoort op.
Directeur
De fabriek Sint Isidorus werd gesticht in 1906 en in 1907 werd het fabrieksgebouw voltooid. Dat is nog altijd te lezen in de aan de straatzijde ingemetselde gevelsteen. Daarop staat: ‘SZF St. Izidorus 1907’ waarbij SZF de afkorting is van stoomzuivelfabriek. De eerste stoommachinist van de fabriek was Hendrik Strijbos en de bedrijfsleider (nogal wijds ‘directeur’ genaamd) Willem Sliepen woonde vanaf 1911 in de naastgelegen woning. Sliepen werd later opgevolgd door H.H. Peters.
Stank
De lokale fabriekjes waren trouwens geen onverdeeld genoegen. De fabriek van Ospel loosde elke dag circa 80.000 liter licht vervuild water in de beken langs de weg. In tijden van hitte en droogte moesten omwonenden deuren en ramen gesloten houden vanwege de aanhoudende stank. Reeds in 1913 werden deze milieuproblemen aan de kaak gesteld en dat wil wat zeggen voor die tijd waarin men nog lang zo nauw niet keek als tegenwoordig.
Doodsteek
De opkomst van de grote zuivelconcerns zoals het latere Campina, betekende de doodsteek van de kleine, lokale fabriekjes, zoals ook het geval was bij Sint Isidorus. De laatst melkfabriek in Nederweert sloot op 21 juni 1966 en daarmee kwam een einde aan een belangrijke fase in de ontwikkeling van de lokale zuivelindustrie.
Alfons Bruekers
Stichting Geschiedschrijving Nederweert
[image-comparator title=”Stoomzuivelfabriek Ospel” left=”https://www.nederweert24.nl/wp-content/uploads/2018/07/stoomfabriek-oud.jpg” right=”https://www.nederweert24.nl/wp-content/uploads/2018/07/stoomfabriek-nieuw.jpg” width=”100%” classes=”hover”][/image-comparator]
Er zijn nog geen reacties geplaatst