Bommenwerper uit Tweede Wereldoorlog na 75 jaar teruggevonden in Nederweert

Een verloren gewaande geallieerde bommenwerper uit de Tweede Wereldoorlog is na 75 jaar teruggevonden in het Weerterbos in Nederweert. Uitgebreid onderzoek in archieven en op locatie heeft het onomstotelijk aangetoond: de sinds 7 februari 1945 vermiste Halifax Mk III-bommenwerper NA260 L8-G is met het grootste deel van zijn zevenkoppige bemanning neergestort in Nederweert. De vondst van resten van het vliegtuig en tot nu toe onbekende oorlogsdocumenten laat er geen twijfel over bestaan: het vermiste vliegtuig is terecht (althans de resten daarvan). Dit luchtvaartmysterie, dat niet alleen nabestaanden van de vliegeniers in Frankrijk maar ook talloze lokale onderzoekers al jaren in de ban hield, is nu eindelijk opgelost. Een groots opgezette herdenking van vliegtuigcrashes in de Peelregio in het weekend van 7 en 8 februari markeert tevens de bekroning van jaren van onderzoek naar deze nu opgeloste cold case in het Weerterbos.

Luchtoorlog
In de avond van 7 februari 1945 vond boven het grensgebied van Nederweert en Asten (NL) een luchtoorlog plaats tussen twee Duitse jachtvliegtuigen en de retourvloot van Britse bommenwerpers die de steden Goch en Kleve in het Duitse Roergebied hadden gebombardeerd. Die aanval was de inleiding van de operatie ‘Veritable’ van het Rijnlandoffensief. Een deel van de vloot moest vanwege problemen met het zicht boven het doelgebied onverrichterzake en met (nagenoeg) volle bommenlast terugkeren. Drie vliegtuigen van het type Halifax MkIII (de NA197 L9-H, de NA260 L8-G en de NA175 DY-Q), werden daarbij boven bevrijd Nederlands grondgebied ter hoogte van Nederweert aangeschoten door de nachtjager van Gerhardt Raht, een beroemde Duitse piloot. De drie bommenwerpers crashten kort achtereen op kilometers afstand van elkaar. De beide eerste bommenwerpers maakten deel uit van het volledig Franse eskader 347 Squadron ‘Tunesie’ van de Free France Air Forces en waren opgestegen vanuit de luchtmachtbasis Elvington bij York (GB). De derde was onderdeel van het 102 Squadron en kwam uit Pocklington (GB).

Inslagkrater
Eén van de crashlocaties, die van de NA197, was in de Veluwepeel bij Asten-Heusden niet ver van de provinciegrens tussen Limburg en Noord-Brabant en aan de rand van wat tegenwoordig nationaal park De Groote Peel heet. Het neergestorte vliegtuig, dat het grootste deel van de bommenlast nog bij zich droeg, veroorzaakte een gigantische inslagkrater van negen meter diepte die nog vele jaren zichtbaar is geweest in het Peellandschap. Er waren enkele overlevenden die het vliegtuig op tijd hadden weten te verlaten en die het verhaal van de crash konden navertellen. Twee inzittenden die samen met de bommenlast te pletter sloegen, zijn nooit mee teruggevonden.

Bermudadriehoek
De precieze plek waar het ándere vliegtuig (de NA260) neerstortte is lange tijd onbekend gebleven. Op basis van bepaalde interpretaties veronderstelde men dat deze bommenwerper in de lucht ontploft en als het ware ‘verdampt’ zou zijn, ongeveer ter plaatse van de gelijktijdige crash site van de NA197 in Asten-Heusden. Restanten ervan werden vreemd genoeg nooit gevonden. Men sprak weliswaar van een ‘dubbelcrash’ van twee vliegtuigen boven de Peel, maar er ontbrak één wrak. Een vliegtuig kan natuurlijk niet zomaar ‘zoek’ raken; de Peel was en is geen Bermuda-driehoek. Er ontstond een verdwijningsmysterie dat geïllustreerd met beelden als ‘de dubbelcrash’en ‘grootste vliegramp in de Peel’, in de regionale pers van Asten recent nogal wat aandacht kreeg.

Kapelaan Janssens
Al vanaf de dag van het ongeluk stond de crash site van de NA197 in de Veluwepeel in de belangstelling. Dat was vooral de verdienste van de zeer actieve Nederweerter kapelaan Jo Janssens. Nabestaanden, autoriteiten en lokale personen werkten met hem samen bij de totstandkoming van een gedenkteken voor de vermiste en verongelukte inzittenden van de crash. Dat werd op Goede Vrijdag 1946 geplaatst met medewerking van de jeugd van Jong Nederland in Nederweert. Ook in later jaren bleef de site in de belangstelling staan, met name vanuit Franse zijde. Vanaf ongeveer 1952 nam de interesse vrij snel af, onder andere ook omdat het herdenkingskruis door verwering en grootschalige ontginningsactiviteiten in de Peel moest wijken, waardoor de herkenbaarheid van de crashlocatie volledig verdween.

Monument
Omstreeks 2012 herleefde de belangstelling voor het verhaal van de crashes. Uiteindelijk leidde dat tot een lovenswaardig initiatief van een aantal organisaties in oostelijk Noord-Brabant om begin 2020 op een locatie in de Veluwepeel een herdenkingsmonument op te richten voor de slachtoffers van het luchtgevecht van 7 februari 1945 boven de Peel. En daarmee in feite de door de Nederweerter kapelaan Janssens in 1946 gestarte traditie voort te zetten.

Opgelost
Het mysterie van de verloren gewaande bommenwerper is nu definitief opgelost. De combinatie van langdurig archeologisch onderzoek door Johan Bloemers van de Stichting Luchtoorlog 1939-1945 en historisch onderzoek door Alfons Bruekers van de Stichting Regionaal Archeologisch Bodemonderzoek heeft alle vragen met zekerheid beantwoord. De Peel was echt geen Bermuda-driehoek waarin vliegtuigen zo maar konden verdwijnen. Maar het spookte er wel degelijk in die nacht van 7 op 8 februari 1945, zoals een goed-gedocumenteerde publicatie over hun onderzoek uitwijst. De luchtoorlog boven Nederweert leidde die nacht zelfs tot een drievoudige vliegtuigcrash.

Plechtigheid
De herdenkingplechtigheid van de crash in de Veluwepeel in Asten-Heusden vindt plaats op vrijdag 7 februari vanaf 15.00 uur en is openbaar toegankelijk. De locatie is nabij Veluwsedijk 14, splitsing Kokmeeuwenweg. Er zal daar in aanwezigheid van officiële gasten en nabestaanden van de Franse vliegeniers een monument worden onthuld ter nagedachtenis aan de crashes van 7 februari 1945. Zodat de herinnering en waardering voor deze luchthelden die hun leven gaven voor de bevrijding van Nederland ook na deze plechtigheid nog een veelvoud van jaren levend kan worden houden. 

Door: Johan Bloemers en Alfons Bruekers

Ga hier naar het onderzoeksverslag. En bekijk hier de website.

Onderstaande foto’s (Johan Bloemers): In het Weerterbos teruggevonden onderdelen van de vliegtuigcrash.

Onderstaande foto (Alfons Bruekers): In het Weerterbos zijn de inslagkraters van de vliegtuigmotoren nog altijd zichtbaar.

Onderstaande foto (Archief Alfons Bruekers): Het in 1946 geplaatste herdenkingskruis in de Veluwepeel. In het midden initiatiefnemer kapelaan Janssens uit Nederweert. Foto: archief Alfons Bruekers.