Oudste Nederweerter dorpsgezicht ontdekt in Haags archief

Wie wel eens naar Tussen Kunst en Kitsch kijkt zal het herkennen: het zeldzame moment dat er zo nu en dan iets heel bijzonders opduikt tussen alle aangeboden ‘rommel’. Zo’n euforisch moment vond onlangs plaats in Den Haag. Daar werd namelijk het oudste getekende dorpsgezicht van Nederweert ontdekt. Daterend uit 1873, bijna 20 jaar ouder dan de oudst bekende foto van Nederweert. Een zeldzaam inkijkje in het dorp van onze voorouders.

Geschiedenis

Napoleon
Niet voor niets wordt de St. Lambertustoren vanwege zijn hoogte de ‘Wachter van de Peel’ genoemd. In tijden van oorlog werd hij als uitkijkpost gebruikt. Dat gebeurde voor het laatst tijdens de Tweede Wereldoorlog toen Nederweert maandenlang in de frontlinie lag. Ook landmeters hadden grote interesse in de toren. Het belang van de hoge kerktoren van Nederweert voor de landmeetkunde werd al onderkend door keizer Napoleon. Die liet in 1802 zijn kolonel Joseph Tranchot met een team van landmeters een bezoek brengen aan Nederweert. Zij moesten de ligging van de Lambertustoren nauwkeurig vastleggen. De toren van Weert was (toen nog) veel te laag en dus ongeschikt. Dat gold trouwens voor vrijwel alle andere Midden-Limburgse kerktorens. Het is aan Napoleon te danken dat de Nederweerter toren sindsdien een markant element voor de Nederlandse landmeters is geworden

Torenspits
In 1873 waren er opnieuw landmeters actief in Nederweert. Een van hen maakte in zijn aantekenboekje een schets van de kerk van Nederweert, gezien vanaf de huidige Beuldersweg. Heel goed herkenbaar op die tekening is de toen nog aanwezige lage torenspits die in 1900 vervangen werd door de huidige ranke spits. Een ander opvallend detail – voor de fijnproevers – is het klokkentorentje op het middenschip, het zogenaamde ‘trömpke’ (‘trömpen’ is een oud dialectwoord voor klokkenluiden). Dat torentje staat tegenwoordig halverwege het middenschip, maar in 1873 stond het nog boven het priesterkoor, zoals de tekening fraai laat zien.

Waarde
Het vluchtig in potlood op papier vastgelegde dorpsgezicht is vervaardigd door een anonieme hand. Het werd vorige maand ontdekt door Alfons Bruekers van de Erfgoedgemeenschap Nederweert in het Nationaal Archief in Den Haag. Artistiek gezien is de tekening zeker geen hoogstandje en zij heeft zeker ook geen geldwaarde. Maar daar gaat het ook niet om; als oudste Nederweerter dorpsgezicht uit 1873 is het een document van grote historische waarde. Een reproductie van de tekening is toegevoegd aan het inmiddels indrukwekkende documentatie-archief over Nederweerts verleden dat beheerd wordt door de Erfgoedgemeenschap Nederweert.

Erfgoedgemeenschap Nederweert

De Erfgoedgemeenschap Nederweert is het collectief van vier organisaties die actief zijn op erfgoedgebied in Nederweert: Stichting Geschiedschrijving Nederweert (SGN), Stichting Regionaal Archeologisch Bodem-Onderzoek (STRABO), Geschied- en Oudheidkundig Genootschap De Aldenborgh en Stichting Cultuurhistorische Publicaties voor de regio Weert. Hun doel is het stimuleren van de belangstelling voor, en het behoud van erfgoed in de gemeente Nederweert. Door middel van lezingen, excursies en publicaties. Daarbij wordt ook het zogenaamde immateriële erfgoed niet vergeten, zoals dialect, genealogie, historische tradities en folklore.